บ้านตันยุวรรธนะ : ความทรงจำของตันยุวรรธนะรุ่นที่ ๓

บ้านตันยุวรรธนะ : ความทรงจำของตันยุวรรธนะรุ่นที่ ๓
โดย ฯพณฯ นายสุวพันธุ์ ตันยุวรรธนะ

   เมื่อวันที่ ๙ มิถุนายน ๒๕๖๒ ผมและครอบครัวได้ไปเยี่ยมชม “ศตวรรษสยาม” อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี ตั้งใจไปเพราะอยากเห็น “บ้านตันยุวรรธนะ” ที่ปลูกเมื่อปี ๒๔๖๑ นับถึงวันนี้อายุก็กว่า ๑๐๐ ปีแล้ว

   ​​โชคดีที่สุดที่การไปครั้งนี้ได้พบกับ ดร.นภดล กรณ์ศิลป คุณพอลลี่ และ ลูกชายทั้งสอง ซึ่งเป็นเจ้าของบ้านหลังนี้ในปัจจุบัน จึงได้ทราบความเป็นมาว่าบ้านหลังนี้ ย้ายจากกรุงเทพมหานครมาอยู่ที่อำเภอดำเนินสะดวก จังหวัดราชบุรี ได้อย่างไร

   สิ่งแรกที่ผมขอบันทึกไว้คือ กราบขอบพระคุณ ดร.นภดล และครอบครัวที่รักษาและดูแลบ้านหลังนี้ไว้เป็นอย่างดียิ่ง ทำให้ตันยุวรรธนะ รุ่นที่ ๓ และรุ่นที่ ๔ คือลูกสาวและลูกชายของผมได้เห็นบ้านหลังนี้ในสภาพที่สวยงาม ทรงคุณค่า ตั้งอยู่บนพื้นที่อันร่มรื่น สงบ ธรรมชาติสวยงาม และเต็มไปด้วยประวัติศาสตร์ย้อนเวลากลับไปได้เป็นร้อยปี พวกเราไม่เคยได้เห็นมาก่อนและ ไม่เคยได้อยู่อาศัย มีความทรงจำไม่มากนักตามคำบอกเล่าของคุณพ่อของผม

   ผมกลับมานั่งทบทวนความทรงจำเกี่ยวกับ “บ้านวัดกัลยา” คุณพ่อผมเรียกชื่อบ้าน หลังนี้ว่าเช่นนี้ คุณพ่อเคยเล่าอะไรให้ฟังไว้บ้าง แต่ไม่มากนัก ผมอยากบันทึกไว้ก่อน แล้วก็จะไปค้นคว้าหาเพิ่มเติมให้ต่อ คุณพ่อเล่าว่า คุณปู่พระสาราจีนากร ต้นสกุลตันยุวรรธนะ ซึ่งเป็นนามสกุล พระราชทานจากล้นเกล้ารัชกาลที่ ๖ เป็นเจ้าของบ้านหลังนี้ ปลูกเมื่อใดไม่ได้เล่าไว้ ส่วนคุณพ่อผม คือ พันเอก วิเวก ตันยุวรรธนะ เป็นบุตรคนที่ ๒ ของคุณย่าวิง ตันยุวรรธนะ ภริยาคนที่ ๒ ของพระสาราจีนากร​   

    

   คุณพ่อเล่าว่าท่านอยู่ที่บ้านวัดกัลยาตั้งแต่เด็ก ที่ผมจำได้แม่น คือ คุณพ่อเรียนที่ โรงเรียนสวนกุหลาบ เล่าว่าท่านเดินจากบ้านวัดกัลยาข้ามสะพานพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกไป-กลับทุกวัน จนกระทั่งเข้าไปเรียนที่โรงเรียนนายร้อยเทคนิคทหารบก จบออกมาแล้วไปรับราชการทหารทั้งในกรุงเทพและต่างจังหวัด มีครอบครัว มีผมและน้องๆ รวม ๓ คน แต่คุณพ่อไม่เคยพาไปบ้านวัดกัลยา เลยแม้แต่ครั้งเดียว ผมเองก็ไม่ได้สนใจถาม เพราะครอบครัวอยู่บ้านในค่ายทหารมาตลอด และคุณปู่เสียชีวิตไปตั้งแต่ผมยังไม่เกิด ผมได้พบและรู้จักแต่คุณย่า จำได้ว่าบวชเณรหน้าไฟให้คุณย่าที่วัดอนงคาราม ฝั่งธนบุรี ซึ่งก็อยู่ไม่ไกลมากนักจากวัดกัลยา

   มีอยู่ช่วงหนึ่งเมื่อผมโตขึ้นทำงานแล้ว เริ่มสนใจเรื่องการก่อร่างสร้างตัว เริ่มคิดถึงการมีบ้านของตนเอง เคยถามคุณพ่อถึงบ้านวัดกัลยา เพราะเริ่มสนใจบ้านริมน้ำ ชอบที่อากาศดี วิวสวย มันเป็นอย่างไร สวยไม๊ ผมจำได้สั้นๆ ไม่มากนัก คุณพ่อตอบว่าเป็นบ้านใหญ่ เป็นครอบครัวใหญ่ คุณปู่มีคุณย่าหลายคน ณ เวลานั้นบ้านตกทอดเป็นของคุณย่าใหญ่และลูกๆ จำได้เท่านี้ และไม่เคยคุยกันเรื่องนี้อีก

   ​​มาถึงยุคปัจจุบัน ไม่กี่ปีมานี้ ราวปี ๒๕๖๐ ผมชอบปั่นจักยาน โดยเฉพาะการปั่นในเมืองวันอาทิตย์ รถยนต์น้อย เคยบรรทุกจักรยานใส่รถไปจอดแถวโรงพยาบาลศิริราช รู้สึกอยากไป ค้นหาบ้านวัดกัลยา เลยปั่นไปค้นหาดูสัก ๒ - ๓ ครั้ง แต่ก็ไม่พบบ้านที่มีจินตนาการอยู่ในใจ ไม่ได้สอบถามเรื่องบ้านกับคนละแวกนั้น มาพบบ้านนี้ก็ที่อำเภอดำเนินสะดวกนี่เอง นับว่าเป็นโชคดียิ่ง

   ​​เช้าวันนี้ วันที่ ๑๐ มิถุนายน ๒๕๖๒ ค้นบันทึกประวัติตันยุวรรธนะ ที่คุณพี่สั้น นางยาจิตต์ วุฒิธำรง (ตันยุวรรธนะ) ลูกสาวของคุณป้าสวาสดิ์ ตันยุวรรธนะ ลูกสาวคนที่ ๒ ของ คุณย่าแปลก ตันยุวรรธนะ หรือคุณย่าใหญ่ หรือคุณแม่ใหญ่ภริยาเอกของคุณปู่ ได้บันทึกไว้ มีบางเรื่องที่เชื่อมโยงระหว่างพระสาราจีนากรกับบ้านวัดกัลยา หรือ บ้านตันยุวรรธนะ ที่สมควรถ่ายทอดต่อ ​​พี่สั้นเล่าไว้ในบันทึกว่า พระสาราจีนากร มาจากประเทศจีน เคยมีครอบครัวที่จีน เมื่อมาอยู่ประเทศไทยมีครอบครัวใหม่ โดยมีภริยาถึง ๕ คนด้วยกันตามลำดับ คือ คุณย่าแปลก, คุณย่าวิง(เป็นคุณย่าของผม), คุณย่าเนี้ย, คุณย่าเหล่ง(หรือละเอียด) และคุณย่าโต มีบ้านอยู่ที่หลังวัดกัลยา ซึ่งก็คือบ้านตันยุวรรธนะ ที่ ดร.นภดล เป็นเจ้าของดูแลรักษาอยู่ในปัจจุบัน มีคุณย่าแปลกกับ คุณย่าวิงอยู่ร่วมกับคุณปู่ที่บ้านหลังนี้ คุณปู่มีบรรดาศักดิ์สุดท้าย เป็นคุณพระ คือ พระสาราจีนากร ทำงานที่กรมไปรษณีย์โทรเลข อยู่ที่สี่พระยา มีหน้าที่เกี่ยวกับการนำเข้าส่งออกกับประเทศจีนโดยตรง (ถ้าดูตามบรรดาศักดิ์ของท่าน ก็จะพบว่า มาจากการสนธิคำ สารา + จีน + อากร = หนังสือ และอากรของจีน ท่านคงรับราชการด้านติดต่อค้าขายระหว่างสองประเทศ ซึ่งต้องการคนรู้ภาษาจีนมาทำงาน) คุณปู่มีอาชีพรองด้วย เป็นแพทย์แผนจีน มีร้านอยู่ที่เยาวราช คุณลุงไสว ตันยุวรรธนะ ลูกชายคนโตของคุณปู่รับภาระดูแลร้านนี้ต่อมา และตกทอดมาถึงคุณอาวิรัช ตันยุวรรธนะ ลูกชายคนสุดท้องของย่าเหล่ง (ผมไม่ทราบว่าตกทอดไปถึงผู้ใดอีก เรื่องราวของร้านนี้ขาดหายไป) คุณปู่เสียชีวิตเมื่อปี พ.ศ.๒๔๗๓

   ​​พี่สั้นเล่าเกร็ดเล็กเกร็ดน้อยไว้ในบันทึกด้วยว่า คุณย่าวิงของผมกับคุณย่าแปลก (คุณย่าใหญ่) อยู่ด้วยกันที่บ้านหลังวัดกัลยา ครอบครัว คือ ลูกๆ ของคุณย่าทั้งสองสนิมสนมกันพักอยู่ในบ้านหลังเดียวกัน โดยเฉพาะคุณพ่อของผมกับคุณลุงพันตำรวจโทสุวิทย์ ตันยุวรรธนะ เป็นที่รักสนิทสนมกับญาติทางคุณย่าแปลก เพราะเป็นทหารและตำรวจ คนสมัยนั้นถือว่าเป็นหน้าเป็นตาของตระกูล คุณพ่อและคุณลุงวิทย์เมื่อทำงานแล้วยังคงกลับมากรุงเทพเยี่ยมเยียนคุณย่าแปลกเสมอ นอกจากนั้น คุณพ่อของผมยังสนิทสนมกับเครือญาติสายคุณย่าแปลกซึ่งแตกหน่อเป็นเครือญาติกับ ตระกูลเปรมใจชน และเกรียงศักดิ์พิชิต เป็นเพื่อนเล่นกันที่บ้านวัดกัลยาตั้งแต่เด็กๆ